तोयानाथ उपेक्षित – करिब एक हजार नेपाली श्रमिक रहेको कम्पनीमा म पनि छु । एक हिसावले उनीहरुको अन्तिम आस्था र भरोसा म सँग हुनु अस्वभाविक होईन । निक्कै हतास अवस्थामा उनीहरुले मलाई खोज्दछन । बास्तविक समस्यामा भएका मानिसहरुका समस्या मेनेजमेन्टबाट सावधान गर्न म चुकेको पनि छैन । तर एक साता यता मनोवैज्ञानिक त्रासले ईमरजेन्सी छुट्टी माग्न आउनेहरुलाई मैले सहयोग गर्न सकिरहेको छैन । मसँग उनीहरुलाई सम्झाउनुको विकल्प छैन ।
शुरुका दुई दिन कोरोनाको संक्रमणको खबर सुनेर निक्कै स्तव्ध भैयो । प्रत्येक घण्टाहरु निक्कै तनाबमा विते । खाना खान मन नलाग्ने, हात गोडा नलाग्ने, काममा ध्यान नजाने । सवै कुरा सिद्धियो जस्तो लाग्यो । बोल्न झर्को लागे जस्तो हुने । प्रष्ट देखिने गरी अनुहार तनाबले कोरिएको थियो । तFलाई के भयो ? बारम्बार दिनभरी नै जसो मेरा सहकर्मीहरुको प्रश्न झेल्न पर्यो । मैले आफुलाई स्वभाविक बनाउन उनीहरुको सामन्ने प्रयास गरिरहे । एउटाले त म कोरोनाको समाचारबाट विछिप्त भएको हो भनेर शंका गर्यो र संझाउन पनि थाग्यो । बास्तविकता त्यही थियो तर मैले उसको सवाललाई मजाक मानेर टार्ने प्रयास गरे । उसले कति पत्यायो मेरो कुर्तक मलाई थाहा छैन ।
अझ गजबको कुरा त के हो भने फेब्रुअरी २४, २५ र २६ दिनभरी तनावमा भौतारिएको मनलाई लुकाएर २७ तारिक दिन भरी नै ६ वटा क्याम्पका श्रमिकहरुलाई कोरोनासम्बन्धि प्रशिक्षण दिने जिम्मेवारी पनि आफैले सम्हाल्न पर्यो । करिब ४ सय जतिलाई प्रशिक्षित गर्दा गजबको अनुभव के भयो भने मेरो मनमा खेलेका कुरा र उनीहरुका मनका कुरा एउटै थिए । सवैका घर परिवारले कुवेत नबस्न र घर आउन भनेका रहेछन । अतालिएका श्रमिकहरुलाई आतिन पर्ने अवस्था नभएको भनेर बुझाउनु पर्ने र सरसफाई तथा मास्कको प्रयोग गर्न नचुक्ने सल्लाह दिईरहदा उनीहरु निक्कै आश्वास्त भएको महसुस भयो । तर समयले सवै कुरा सहज बनाउने रहेछ । म हिजो अस्तिको जस्तो तनावमा छैन । अरुलाई पनि यस्तै लागेको हुन पर्दछ । अव बच्ने र अरूलाइ बचाउनुको सवैले कोशिष गर्नुको विकल्प पनि छैन भन्ने मनमस्तिस्कले आफूलाई तयारी गरे जस्तो छ ।
यहाँ म आफू कार्यरत देशको सन्दर्भमा कोरोनालाई जोडेर कुरा गर्दैछु । फेब्रुअरी २४ अर्थात माघ १० को दिन कुवेतमा ३ जनालाई कोरोना भएको समाचार आएको थियो ती तिनै जना ईरानबाट कुवेत आएका मानिस थिए । जसरी कोरोनाको समाचार कुवेतमा फैलियो त्यसरी नै यहाँको सरकारले देखाएको गंभिरता अचम्म लाग्दो थियो । भोली र पर्सीका दिन हुन लागेको नेश्नल डे को भव्य तयारीलाई सरकारले तुरुन्तै रद्ध गरेको घोषणा गरर्यो । त्यसपछि लगातार संक्रमितको संख्या दिनहु थपिदै गयो । तीनबाट ५, ८, ९, १२ हुदै ४३ मा पुगेर एक दिन विसायो । त्यसपछि पुन २ जना थपियो अनि एक दिन पछि अर्को एक जना थपिएर ४६ जनामा संक्रमण भएको पुष्टि भयो । त्यसयता अहिले २४ घण्टा विसायो र लगत्तै एकै पटक संक्रमितको संख्या १० जना थपियो । अहिले अर्थात मार्च ३ तारिकसम्ममा यो संख्या ५६ पुगेको छ । यो समाचार लेखिरहदा २४ घण्टा वित्यो त्यसयता थपिएको समाचार सुन्न परेको छैन र सुन्न नपरोस भन्ने कामना छ ।
फेब्रुअरी २४ मा कोरोना पसेको कुवेतले २५ बाट २९ तारिक सम्म सार्वजनिक विदा मनाउदै थियो । सरकारले १ तारिकबाट थप १२ दिनका लागि सबै स्कुल कलेजहरु बन्द रहने घोषणा गर्यो । अहिले पुनः दुई सातालाई उक्त विदाको अवधी तन्काएको छ । सार्वजनिक भेलाहरु नगर्न भनेको छ । आजबाट चिढियाखाना पनि बन्द गरेको छ । यहाँ यतिसम्म कडाई गरिएको छ की हरेक कम्पनीले कामदारलाई अनिवार्य फेसमास्क र हेण्ड ग्लब्स दिएर मात्र काममा लगाउन भनेको छ । यसरी नै फेसमास्कको कालाबजारी नहोस भनेर विभिन्न फार्मेसीहरुमा छापा मारेर काला बजारी गर्नेहरुको दोकान सिल गरिदियो । मास्क बजारमा संकट नहोस भनेर कार्गाे प्लेनमा लाखौको संख्यामा मास्क बजारमा ल्याउन कति पनि ढिला गरेन ।
यसैबीच ईटली, थाईल्याण्ड, ईरान, कोरिया, लगायत कोरोना देखिएका देशमा रहेका आफ्ना नागरिकलाई धमाधम ओसार्न थाल्यो । आफ्ना नागरिकलाई अन्य देशमा यात्रा नगर्न उर्दी जारी गर्यो । यति मात्र होईन कोरोना प्रभावित देशहरुका सबै जाने-आउने उडानहरु पूर्ण रुपले बन्द गर्यो । यी सवै एक्सन कोरोना देखिएको एक साता भित्र चालिएका कदमहरु हुन् । कुवेत सरकारले भिजिट भिषा जारी गर्न बन्द गरेको छ भने कुनै पनि देशबाट कुवेत आउनेहरुले कोरोना संक्रमण नभएको हेल्थ सर्टिफिकेट लिएर आए मात्र छिर्न पाउने छन । जसलाई उक्त देशको राजदुतावासले समेत प्रमाणीत गरेको हुन पर्ने छ । यसरी नै कुवेतबाट बाहिर जाने श्रमिकहरुले पनि कम्पनीको जिम्मामा स्वास्थ्य परिक्षण गराएको सर्टिफिकेट लिएर मात्र निस्कन पाउने भएका छन । कुवेत सरकारको यो नियमले भित्रिने पनि स्वास्थ्य मानिस हुन पर्ने र बाहिरिने पनि स्वास्थ्य हुन पर्ने बाध्यात्मक व्यवस्था गरिदिएको छ ।
सडकमा ट्राफिक नियमका संकेत र संदेश डिस्प्ले हुने डिजिटल होर्डिङ बोर्डहरुमा कोरोनाबाट बच्ने उपाय र अपनाउन पर्ने सावधानीका सन्देशहरु डिस्प्ले हुने गरेका छन । यसरी नै सरकारी कार्यलयमामा हाजिर हुने कर्मचारीको स्वास्थ्य जाँच कार्यलयको मुल गेटमा नै हुने गरेको छ । सवै जसो कार्यलय र कम्पनीहरुलाई सेनिटाईजर अनिवार्य राख्न र ईनडोर भागमा सेनिटाईजिंग गर्न भनिएको छ । यतिमात्र होईन कोरोनाको शंका लागेर आउने विदेशी कामदारहरुको निःशुल्क जाँचको समेत व्यवस्था गरेको छ । कुवेतको अलकुत वीच होटेल र खैरानका रिर्सोटहरुमा क्वारेन्टाईन स्थल बनाएर शंकास्पद मानिसहरुको उपचार भईरहेको छ ।
खुशीको कुरा त के हो भने कुवेत भित्र कोरोना भाईरस छैन भन्ने विश्वास नै हो । किनकी त्यस्तो रिर्पोट सार्वजनिक भईसकेको छैन । ईरान लगायत अन्य देशबाट आएका वा ल्याएका मानिसहरुमा देखिएको संक्रमण हो भन्ने अहिलेसम्मको जानकारी हो । तर पनि बस तथा कारको यात्रा ईरान कुवेतका बीचमा हुने गर्दथ्यो । यसरी नै कतिपय शुरुका दिनहरुमा ईरान लगायत भाईरस प्रभावित देशबाट कुवेत आएकाहरुमा संक्रमण थियो की थिएन भन्ने एकिन हुन बाकी रहेकाले पनि कुवेतभरी सतर्कता बढाईएको हुन पर्दछ ।
विदेशमा भएको तयारी, सरकारले लिने क्वीक एक्सन, नागरिकमा दिने सुचना र यसको प्रकोपलाई रोक्न सबै तह र तप्कालाई दिईने अनिवार्य निर्देशन के हाम्रो देशमा संभव छ ? सबै कुरा छाडेर यहाँ सरकार कोरोनाको पछि परेको छ । नेपाल सरकार र नेपालका राजनैतिक दलहरुले यो महामारीको विषयलाई आफ्नो काम र कर्तव्य ठानेर केही योजनाका साथ काम गरेको सुन्न पाईएला ? कोरोना रोक्न सवैको दायित्व हो । यो भाईरसले मानवीय चरम संकटको लक्षण देखाईरहेको कुरालाई गंभिरताका साथ मनन गर्न जरुरी छ । सबैले अन्य सबै कुरा छाडेर यसलाई रोक्न लाग्नु पर्दछ । मिडियाहरुले र विपक्ष पक्ष जो सुकैले सरकारको मुख ताकेर बस्ने अवस्था पटक्कै छैन ।
