केजरीवालले राजनीतिमा आफूलाई सान्दर्भिक बनाउन निकै संघर्ष गर्नुपर्ने

अरविन्द केजरीवाल २०१४ को लोकसभा चुनावमा बनारसबाट नरेन्द्र मोदीविरुद्ध मैदानमा थिए र तीन लाख ७१ हजारभन्दा बढी मतले पराजित भएका थिए।

त्यतिबेला आम आदमी पार्टी गठन भएको दुई वर्ष मात्रै बितिसकेको थियो । अब आम आदमी पार्टी १२ वर्ष पुरानो हुँदा, केजरीवालले आफ्नो नयाँ दिल्ली विधानसभा सीट भाजपाका प्रवेश वर्मासँग तीन हजारभन्दा बढी मतले हारे।

केजरीवालले पहिलो पराजय भाजपाका शीर्ष नेता नरेन्द्र मोदीबाट र दोस्रो पराजय भाजपा राज्य स्तरका नेता प्रवेश वर्माबाट भोगेका थिए।

आम आदमी पार्टीको जन्म दिल्लीमा भएको थियो र यसको पहिलो जित पनि दिल्लीमा भएको थियो। AAP 2013 देखि लगातार दिल्ली विधानसभा चुनाव जित्दै आएको थियो तर 2025 मा उनको जीतको सिलसिला रोकिएको छ।
भ्रष्टाचारको मुद्दामा जमानतमा छुटेपछि अरविन्द केजरीवालले यो पराजय भोगेका हुन् ।

जमानतमा रिहा भएपछि अरविन्द केजरीवालले मुख्यमन्त्री पदबाट राजीनामा दिएका थिए र आफू इमान्दार हुन् वा होइनन् भन्ने जनताले निर्णय गर्ने बताएका थिए । यदि केजरीवालले जितेको भए, यसले उनको आत्मविश्वास बढाउने थियो र उनले भाजपालाई जानाजानी फसाइएको भनेर आक्रमण गर्न सक्थे, जसको जनताले प्रतिक्रिया दिए।

दिल्लीमा आम आदमी पार्टीको पराजयले अरविन्द केजरीवालको राजनीतिमा गहिरो प्रभाव पार्नेछ। अब आम आदमी पार्टीको सरकार पञ्जाबमा मात्रै बाँकी छ । पञ्जाबमा आम आदमी पार्टीको राजनीति पनि यो हारबाट प्रभावित हुन सक्छ।

केजरीवालले अब के गर्ने ?
प्रोफेसर जानी भन्छन्, ‘दिल्लीमा आम आदमी पार्टीमाथि लगाइएको प्रतिबन्धको पनि प्रतीकात्मक महत्त्व छ। यो त अयोध्यामा भाजपा हारेको जस्तै हो। केजरीवालले जितेको भए भाजपाले भ्रष्टाचारको मुद्दामा फसेको भन्ने हिम्मत गर्थे, तर अहिले उनी त्यसो भन्न लायक पनि छैनन्।

प्रोफेसर गौरांग जानी भन्छन्, “केजरीवालले अब सोच्नुपर्छ कि उनी भाजपासँग लड्न चाहन्छन् कि कांग्रेससँग।” केजरीवालले कांग्रेसलाई देशभर कमजोर बनाएका छन् । गुजरातको पछिल्लो विधानसभा चुनावलाई हेर्दा यसले भाजपालाई मात्र फाइदा पुगेको छ। आम आदमी पार्टीको राजनीति वैचारिक रूपमा भ्रामक छ। यो पराजय पछि, सायद तिनीहरूले आफ्नो लाइन स्पष्ट गर्न सक्छन्।

केही मानिसहरूले अरविन्द केजरीवाललाई नरेन्द्र मोदीको चुनौतीको रूपमा हेरेका छन्। केही राजनीतिक विश्लेषकहरूले केजरीवालले बीजेपीको बहुमतवादी राजनीतिलाई सुशासनको मुद्दामा राम्ररी प्रतिवाद गरिरहेको विश्वास गरे।

जेएनयूका राजनीतिक विज्ञानका सह-प्राध्यापक सुधीर कुमार भन्छन्, “केजरीवालले बहुमतवादी राजनीतिमा आफ्नो स्थान बनाउन खोजिरहेका छन् भनी केही मानिसहरूले विश्वास गरे। तर मलाई विश्वास छ कि केजरीवालले शासनको मुद्दा मार्फत भाजपाको बहुमतवादी राजनीतिलाई धेरै राम्रो तरिकाले प्रतिवाद गर्दै थिए।

“केजरीवालको पराजयपछि बहुसंख्यकवादको राजनीतिलाई रोक्नको लागि उपयुक्त उपाय के हुन सक्छ भन्ने प्रश्न ठूलो भएको छ। बीजेपीले अहिले हिन्दुत्व र शासन दुवैलाई साथमा लिएर काम गरिरहेको छ। यस्तो अवस्थामा विपक्षीसँग यो राजनीतिलाई चुनौती दिने हतियार छ जस्तो लाग्दैन।”

यस पराजयपछि अरविन्द केजरीवालले राजनीतिमा आफूलाई सान्दर्भिक बनाउन निकै संघर्ष गर्नुपर्ने सुधीर कुमार बताउँछन् ।