आज कै दिन सदाम हुसैन लाई फासी दिएको थियो

“डिसेम्बर 30, 2006 मा, सद्दाम हुसेन बिहान तीन बजे उठेका थिए र उनलाई केही समय पछि फाँसी दिइनेछ भनेर बताए। सद्दाम निराश थिए। चुपचाप गएर नुहाएर झुन्ड्याउने तयारी गर्न थाले ।

इराकका पूर्व राष्ट्रपति सद्दाम हुसेनको सुरक्षामा खटिएका १२ जना अमेरिकी सुरक्षाकर्मीमध्येका एक विल बर्डेनवर्परले आफ्नो पुस्तक ‘द प्रिजन इन हिज प्यालेस’ मा सद्दाम हुसेनको जीवनको अन्तिम दिनको बारेमा लेखेका छन् । विल बर्डेनवर्परका अनुसार आफ्नो अन्तिम दिनमा पूर्व इराकी तानाशाह सद्दाम हुसेनले आफूलाई फाँसी नदिने आशा राखेका थिए। इराकमा दुई दशकभन्दा बढी समय शासन गरेपछि सन् २००३ मा सद्दामको शासन समाप्त भएको थियो।

सद्दाम हुसेनलाई किन फाँसी दिइएको थियो ?
पूर्व इराकी राष्ट्रपति सद्दाम हुसेनलाई नोभेम्बर 2006 मा एक इराकी अदालतले 1982 मा दुजाइल शहरमा आफ्ना 148 विरोधीहरूको हत्या गरेकोमा मृत्युदण्डको सजाय सुनाएको थियो। अदालतका कागजातहरूका अनुसार मारिएकाहरू सबै शिया समुदायका थिए र सद्दाम हुसेनको असफल हत्या प्रयासपछि मारिएका थिए। सद्दाम हुसेनको मृत्युदण्डको समय र स्थान गोप्य राखिएको थियो।

सद्दामलाई इराकको राजधानी बग्दाद नजिकैको इलाका ‘खादमिया’मा रहेको इराकी कम्पाउण्डमा रहेको कंक्रीटको कोठामा झुण्ड्याइएको थियो । अमेरिकीहरूले यो कम्पाउन्डलाई ‘क्याम्प जस्टिस’ भनिन्। यस अवसरमा इराकीहरूको सानो समूह पनि त्यहाँ उपस्थित थियो। उक्त समूहका मानिसहरूका अनुसार जब न्यायाधीशले सद्दाम हुसैनलाई फाँसी दिनुभन्दा केही समय अगाडिको सजाय सुनाउँदै थिए, सद्दामले आफ्नो हातमा कुरान समातेका थिए। सद्दामले पछि कुरानको यो प्रतिलिपि आफ्नो एक साथीलाई दिन आग्रह गरे।

उनको मृत्युदण्डको समयमा, कैदीहरूको लुगा लगाउनुको सट्टा, 99 वर्षीय सद्दाम हुसेनले सेतो शर्ट र कालो कोट लगाएका थिए। इराकी सरकारी टिभीमा प्रसारित फुटेजमा सद्दाम हुसेनलाई मुखौटा लगाएका व्यक्तिहरूको समूहले फाँसी दिएको देखाइएको थियो, तर मृत्युदण्डको क्षणहरू टेलिभिजनमा देखाइएको थिएन।

…जब जल्लाद रोकियो
फाँसीमा पुगेपछि उनको टाउको र घाँटीमा कालो कपडा लगाइयो (जस्तो कपडा सामान्यतया सबै अपराधीहरूको अनुहारमा फाँसी दिनुअघि लगाइन्छ) र त्यसपछि फाँसीमा झुण्ड्याइएको थियो तर जब जल्लादहरूले सद्दामलाई सरे भने। आफ्नो टाउको छोप्नुहोस्, सद्दामले त्यसो गर्न अस्वीकार गरे किनभने उनी बिना मर्न चाहन्थे। सद्दामलाई फाँसी दिएपछि सार्वजनिक भएको एक भिडियोमा सद्दामको घाँटीमा फाँसी लगाइँदा उनी मुस्कुराउँदै ‘यसलाई बहादुरी मान्नुहुन्छ…’ भन्दै चिच्याउनुभएको देखिन्छ ।

जस पछि एक जना दर्शकले उनीहरूलाई “नर्कमा जानुहोस् …” भनेर कराउनुभयो, जसलाई सद्दाम, जसले आफ्ना शत्रुहरूलाई आफ्नो देश नष्ट गरेको आरोप लगाए, जवाफ दिए,

“के त्यो नर्क इराक हो?”
बीबीसी विश्व संवाददाता जोन सिम्पसनका अनुसार सद्दामको मृत्युदण्डको भिडियोमा, “उनी धेरै शान्त देखिन्थे र माफी मागेनन्।” उक्त भिडियोमा सद्दाम कुरानको एउटा पद पढ्दै गर्दा फाँसीको फन्दामा हिँडिरहेको देख्न सकिन्छ। त्यस समयमा इराकका राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार माव वाफिक अल–रिबाई पनि मृत्युदण्ड दिने ठाउँमा उपस्थित थिए । पछि उनले बीबीसीलाई भने कि सद्दाम चुपचाप फाँसीको फन्दामा गए।

“हामीले उसलाई फाँसी तिर लग्यौं। उनले केही नारा लगाएका थिए । ऊ निकै भाँचिएको थियो ।” माव वाफिक अल-रिबाइ त्यही व्यक्ति हुन् जसको तस्बिर २०१३ मा सार्वजनिक भएको थियो जसमा सद्दामको काँसाको मूर्ति उनको घरमा पल्टिएको थियो र उनको घाँटीमा त्यही डोरी थियो जसमा सद्दाम हुसेनलाई झुण्ड्याइएको थियो। त्यो तस्विर बाहिर आएपछि विभिन्न देशका मानिसहरूले त्यो डोरी लिन बोलपत्र पनि लगाए तर माभ वाफिक अल रिबाइले सद्दामको मूर्ति र त्यो डोरीलाई संग्रहालयमा राख्न चाहेको बताए ।

यो मुद्दा एक मजाक हो …
सद्दामको मृत्युदण्ड पछि, उनको शवको फोटो इराकी टिभीमा प्रसारित भयो जसमा उनले कफनको सट्टा आफ्नो कोट लगाएका थिए र उनको शरीरलाई सेतो चादरले बेरेको थियो। जब सद्दामलाई फाँसी दिएर उनको शव बाहिर ल्याइएको थियो, बाहिर भीडमा उपस्थित मानिसहरूले उनलाई थुक्न थाले र गाली गर्न थाले।

आफ्नो पुस्तक ‘द प्रिजन इन हिज प्यालेस’ मा, बर्डेनवर्परले लेखेका छन् कि सद्दामका बाह्र गार्डहरू मध्ये एकले भीडलाई त्यसो गर्नबाट रोक्ने प्रयास गरे तर उनका सहकर्मीहरूले उनलाई पछाडि ताने। ती बाह्रजना सुरक्षाकर्मी मध्येका एक एडम रोथर्सनले बर्डेनवारपरलाई भने, “जब सद्दामलाई फाँसी दिइयो, हामीले उहाँलाई धोका दिएको महसुस गर्यौं। हामीले आफुलाई हत्यारा ठान्यौ । हामीले हाम्रो नजिकको व्यक्तिलाई मारेको जस्तो महसुस भयो।

डिसेम्बर 13, 2003 मा पूर्व इराकी राष्ट्रपति सद्दाम हुसेन को गिरफ्तार पछि, उनको तीन वर्ष को लागी मुद्दा चल्यो र त्यसपछि नोभेम्बर 5, 2006 मा, उनलाई अदालतले मृत्युदण्डको सजाय सुनाएको थियो। पूर्व अमेरिकी महान्यायाधिवक्ता रिम्से क्लार्कलाई सद्दाम हुसेन विरुद्धको मुद्दामा फैसला आउनुअघि नै अदालतबाट बाहिर निस्कन आदेश दिइएको थियो जब उनले न्यायाधीशलाई एउटा चिट दिएपछि उनले “यो मुद्दा ठट्टा हो।”

नोट: सद्दाम हुसैनको फाँसीसँग सम्बन्धित यो रिपोर्ट 2006 मा प्रकाशित बीबीसी रिपोर्टहरूको सहयोगमा तयार गरिएको हो।