सिरियामा सन् २०११ मा गृहयुद्ध सुरु भएयता पाँच लाखभन्दा बढी मानिस मारिएका छन् । प्रजातन्त्र समर्थक प्रदर्शनकारीहरूलाई क्रूर रूपमा कुचल्ने कदम चालिएपछि देशमा गृहयुद्ध सुरु भयो।
विद्रोहीको हालको आक्रमण नौ दिन अघि सुरु भएको थियो र यो गृहयुद्ध पछिको सबैभन्दा द्रुत प्रगति मध्ये एक मानिन्छ। बेलायतस्थित अनुगमन समूह सिरियन अब्जर्भेटरी फर ह्युमन राइट्सले हालसम्म देशभर १११ नागरिकसहित ८२० जनाको ज्यान गएको जनाएको छ ।
यसअघि एचटीएस लडाकु र उनका सहयोगीहरूले हामा केन्द्रीय जेललाई नियन्त्रणमा लिएका थिए। तर चर्को लडाइँको बीचमा उनीहरूले कैदीहरूलाई मुक्त गरे। तर, सेनाले फेरि सहरबाहिर सेना तैनाथ गरेको बताएको छ । विद्रोहीले केही दिनको भीषण लडाइँपछि सिरियाली सेनाको रक्षा रेखा तोडेका थिए । वास्तवमा, विद्रोहीहरूले अलेप्पो कब्जा गरेपछि सिरियाली सेनाले हामामा ठूलो संख्यामा सैनिकहरू पठाएको थियो।
उनीहरूले रुसी हवाई आक्रमण र इरान समर्थित मिलिसियाहरूबाट सहयोग पाइरहेका थिए, तर उनीहरूले हामालाई विद्रोहीको हातमा पर्नबाट बचाउन सकेनन्। हामा १० लाख जनसंख्या भएको सहर हो र अलेप्पोबाट ११० किलोमिटर दक्षिणमा पर्छ। गत हप्ता, विद्रोहीहरूले उत्तर-पूर्वी आफ्नो गढबाट आक्रमण गरेर अलेप्पो कब्जा गरेका थिए।
बशर अल असदलाई रुस र इरानको सहयोग कत्तिको प्रभावकारी छ?
राष्ट्रपति बसर अल-असदले विद्रोहीहरूलाई ‘कुचल्ने’ वाचा गरेका छन्। तर उनले पश्चिमा शक्तिहरु यस क्षेत्रको नक्सा परिवर्तन गर्न चाहेको बताएका छन् । अर्कोतर्फ सिरियाका सहयोगी रुस र इरानले ‘बिना शर्त’ सहयोगको प्रस्ताव गरेका छन् ।
विगतमा पनि असदले आफ्ना विरोधीहरूलाई दबाउन रुस र इरानको सहयोग लिँदै आएका छन् । यसपटक पनि राष्ट्रपति असदको सेनालाई सहयोग गर्न रुस र इरानका सेना पुगेका छन् । रुसी लडाकु विमानहरूले विद्रोही नियन्त्रित क्षेत्रमा आक्रमणलाई तीव्र पारेका छन्। तर, रुस र इरान दुवै आ–आफ्नो मोर्चामा व्यस्त छन् । एकातिर युक्रेन र रुसबीच युद्ध चलिरहेको छ भने अर्कोतिर इरान इजरायलसँग लडिरहेको छ ।
यस्तो अवस्थामा सिरियाली राष्ट्रपति असदले विद्रोही र आफ्नो सरकारको पतनलाई कहिलेसम्म रोक्न सक्नेछन् भन्न गाह्रो छ । यसैबीच, संयुक्त राष्ट्र संघले लडाइँले देशको उत्तरी क्षेत्रमा पहिलेदेखि नै गरिब अवस्थामा बाँचिरहेका मानिसहरूको अवस्था बिग्रिएको बताएको छ। हालको द्वन्द्वका कारण हालसम्म २ लाख ८० हजार मानिस विस्थापित भएका छन् । जसमध्ये अधिकांश महिला र बालबालिका रहेका छन् । केही नागरिकहरू अग्रपंक्तिमा फसेका छन् र उनीहरूलाई सुरक्षित स्थानमा पुग्न गाह्रो छ।
विद्रोहीले अलेप्पोलाई यसअघि नै कब्जा गरिसकेका छन् । हाल २० लाख जनसंख्या भएको यस सहरमा सार्वजनिक सेवा प्रभावित भएको छ । अस्पताल, बेकरी, बिजुली, पावर स्टेशन, पानी, इन्टरनेट लगायतका सेवा पनि अवरुद्ध भएका छन् । आपूर्तिको अभाव र यी सेवाहरू चलाउने मानिसहरूका कारण अवस्था गम्भीर छ। संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेसले सिरियाको गृहयुद्ध अन्त्य गर्न प्रभावशाली व्यक्ति, देश र संस्थाले आफ्नो क्षमताको प्रयोग गर्नुपर्ने बताएका छन् ।
