बंगलादेशमा ठूलो बाढीले झण्डै १८ लाख मानिसलाई असर गरेको छ भने पाँच जनाको मृत्यु भएको छ । मानिसहरूले बाढीका लागि त्रिपुराको गुम्ती नदीमा रहेको डुम्बुर बाँध भारतले खोलेको आरोप लगाउँदै झुटा समाचार फैलाउन फैलाउन थाले पछि भारतले त्यसको कडा शव्दमा तथ्य सहित प्रतिबाद गरेको छ ।
“हामीले बंगलादेशमा चिन्ता व्यक्त गरेको देखेका छौं कि बंगलादेशको पूर्वी सीमानाका जिल्लाहरूमा बाढीको वर्तमान अवस्था त्रिपुराको गुमती नदीको माथिको डुम्बुर बाँध खोल्दा उत्पन्न भएको छ। यो तथ्यगत रूपमा सही छैन।” गुम्ती नदी बंगलादेशमा प्रवेश गर्नु अघि उत्तरपूर्वी भारतीय राज्य त्रिपुरा हुँदै बग्छ। त्रिपुरामा अवस्थित डुम्बुर बाँध, बंगलादेश सीमाबाट 120 किलोमिटर माथिल्लो भागमा अवस्थित छ । तर, बाढीले बंगलादेशमा विनाश निम्त्याएको हो, बाँधको तलको ती ठूला क्याचमेन्टहरूबाट आएको पानीले गर्दा भएको हो, भारतिय अधिकारीहरुले ले भनेका छन ।
राजनीतिक संकटबाट गुज्रिरहेको बंगलादेशमा भारत विरोधी भावना बढेको देखिएको छ । हिंसात्मक प्रदर्शनले प्रधानमन्त्री शेख हसिनालाई भारत भाग्न बाध्य बनायो। बंगलादेशका जनताको एक वर्गको विश्वास छ कि भारतले हसिनालाई सत्तामा रहन मद्दत गरेको थियो। त्यसैले यस्तो अवस्थामा गलत सूचना फैलाउन भारत विरोधी शक्तिका लागि धेरै सहज हुन्छ ।
यद्यपि परराष्ट्र मन्त्रालयले द्विपक्षीय सहयोगमा जोड दिएको छ । यसले दुई देशबीचको साझा नदीहरूमा बाढी एक “साझा” समस्या हो, जसले दुवै पक्षका मानिसहरूलाई पीडा दिन्छ, र यसलाई समाधान गर्न घनिष्ठ पारस्परिक सहयोगको आवश्यकता छ।
सामाजिक सञ्जालमा झुटो समाचार बाढीका लागि भारतलाई दोष
बंगलादेशका ६ जिल्लामा बाढीबाट झण्डै १८ लाख मानिस प्रभावित भएका छन्, ढाकास्थित डेली स्टारले बिहीबार रिपोर्ट गरेको छ। आठ जिल्लामा ३० लाख मानिस अलपत्र परेका छन् । यसैबीच बंगलादेशमा सामाजिक सञ्जालमा केही प्रयोगकर्ताहरूले भारतलाई बाढी निम्त्याएको आरोप लगाएका छन्।
“भारतले आफ्नो बाँधबाट पानी छोडेर बंगलादेशमा कृत्रिम बाढी सिर्जना गरेको छ र तपाई अझै पनि सोच्नुहुन्छ कि मानिसहरू भारतलाई किन यति घृणा गर्छन्?” X मा एक प्रयोगकर्ताले भने।
“पुस्तामा पहिलो पटक, बंगलादेशको सम्पूर्ण दक्षिणपूर्वी क्षेत्र इतिहासको सबैभन्दा खराब बाढीको सामना गर्दै लाखौं मानिसहरूलाई असर गरिरहेको छ। भारतीय अधिकारीहरूले तीन दशकमा पहिलो पटक त्रिपुराको डम्बुर जलाशयको ढोका खोल्यो, ठूलो मात्रामा बाढीहरू जारी गर्दै। पहिल्यै वर्षाले भिजेको क्षेत्रमा पानी छ,” अर्को प्रयोगकर्ताले भने।
फेक न्यूज पोस्टको सन्दर्भमा “डेरेक संयुक्त राज्य अमेरिकामा नाटोको आधिकारिक मुखपत्र RAND कर्पोरेसनका लागि काम गर्दछ। उसले भारतले बंगलादेशमा बाढी निम्त्यायो भन्ने झुटो समाचार फैलाइरहेको छ र नयाँ दिल्लीलाई जवाफदेही बनाउन चाहन्छ। यी ढोंग गर्ने साथीहरू भन्दा घोषित विरोधी राम्रो छ” एक प्रयोगकर्ताले भने । डेरेक ग्रोसम्यान राष्ट्रिय सुरक्षा नीति र इन्डो-प्यासिफिक सुरक्षा मामिलाहरूमा केन्द्रित RAND निगमका वरिष्ठ रक्षा विश्लेषक हुन्।
बंगलादेशमा पछिल्ला केही दिनयताकै भारी वर्षा
फेक न्यूज पोष्टको बाढीको बीचमा भारतको विदेश मन्त्रालय (एमईए) ले तथ्यहरू सार्वजनिक गरेको हो। MEA ले स्पष्ट गर्यो कि भारत र बंगलादेशबाट बग्ने गुम्ती नदीको क्याचमेन्ट क्षेत्रहरूले विगत केही दिनहरूमा यस वर्षको सबैभन्दा ठूलो वर्षा देखेको छ। MEA ले भन्यो कि बंगलादेशमा बाढी मुख्यतया बाँधको तलको ठूला क्याचमेन्ट क्षेत्रहरूको पानीको कारणले भएको हो। डम्बुर बाँध सीमाबाट धेरै टाढा अवस्थित छ – बंगलादेशको 120 किलोमिटर माथिल्लो भागमा – मन्त्रालयले एक विज्ञप्तिमा भन्यो।
MEA ले यो पनि हाइलाइट गर्यो कि बंगलादेशको 120 किलोमिटर अपस्ट्रीममा अवस्थित डम्बुर बाँध कम उचाइको बाँध हो जसले बंगलादेशलाई 40MW विद्युत उत्पादन गर्दछ र आपूर्ति गर्दछ। “लगभग 120 किलोमिटर नदीको मार्गमा, हामीसँग अमरपुर, सोनमुरा र सोनमुरा 2 मा तीनवटा जल-स्तर अवलोकन साइटहरू छन्,” यसले भन्यो।
मन्त्रालयले यो पनि उल्लेख गरेको छ कि अगस्ट २१ देखि त्रिपुरा र बंगलादेशको छेउछाउका जिल्लाहरूमा भारी वर्षा जारी रहेको छ, जसले गर्दा स्वचालित रूपमा पानी निस्कन्छ।
अमरपुर स्टेशन, द्विपक्षीय प्रोटोकलको भाग हो, जस अन्तर्गत भारतले बांग्लादेशलाई वास्तविक समय बाढी डाटा प्रसारण गर्दछ, बिजुली आउट भएका कारण सञ्चार अवरोधहरूको बाबजुद।
