साउदी अरबले अमेरिकी रक्षा सम्झौता र नागरिक आणविक कार्यक्रमको बदलामा इजरायलसँग सम्बन्ध सामान्य बनाउन इच्छुक भएको बताएको छ। महिनौंदेखि, साउदी अरेबिया र इजरायल ( संयुक्त राज्य अमेरिकासँग ) सम्बन्ध सामान्य बनाउन एक सम्झौताको बारेमा छलफल गरिरहेका छन ।
शीर्ष कूटनीतिज्ञ एन्टोनी ब्लिन्केनले यसलाई राष्ट्रिय सुरक्षा हित घोषणा गर्दै मध्यपूर्वमा आफ्ना दुई सहयोगीहरूबीचको आधिकारिक सम्बन्धलाई उच्च प्राथमिकतामा राखेको अमेरिकाले स्पष्ट गरेको छ। इरान र साउदी अरेबियाले वर्षौंको दुश्मनी पछि कूटनीतिक सम्बन्ध पुन स्थापना गरेपछि क्षेत्रीय पुनर्गठनको बीचमा यस प्रकारको प्रगति भएको हो ।
बुधबार, साउदी क्राउन प्रिन्स मोहम्मद बिन सलमान (MBS) ले अमेरिकी च्यानल फक्स न्यूजलाई भने हरेक दिन हामी इजरायलसँग सामान्यीकरण सम्झौताको नजिक पुग्दैछौ । त्यसोभए साउदी अरेबियाको सामान्यीकरणको लागि सर्तहरू के छन त ? रियादले अमेरिकी रक्षा सम्झौता चाहन्छ ( यसमा अमेरिकी हतियार बिक्रीमा कम प्रतिबन्धहरू सहित ) र आफ्नै नागरिक आणविक कार्यक्रमको विकासमा उसले सहयोग गर्न पर्ने हुन्छ ।
उसले यो पनि भन्यो कि कुनै पनि सम्झौताले प्यालेस्टाइन राज्यको निर्माणको दिशामा ठूलो प्रगति चाहिन्छ, जुन इजरायलको इतिहासमा सबैभन्दा धार्मिक र अति दक्षिणपन्थी राष्ट्रवादी सरकारको लागि कडा सन्देश पनि हो । साउदी अरेबिया सन २००२ मा अरब शान्ति पहलको एक ठूलो समर्थक हो, जसले प्यालेस्टाइन क्षेत्र र सिरियाको गोलान हाइट्सबाट इजरायलको फिर्तीमा सामान्यीकरणको अवस्था सिर्जना गर्दछ। प्यालेस्टिनी राज्यको स्थापनाका साथै लाखौं प्यालेस्टिनी शरणार्थीहरू र तिनीहरूका सन्तानहरू, जसमध्ये अधिकांश छिमेकी देशहरूमा शरणार्थी शिविरहरूमा बसोबास गर्छन्, तिनीहरूको दुर्दशाको उचित समाधान खोज्नु पनि पर्ने कुरा पनि छलफलमा समावेश छ।
इजरायलले के भन्यो ?
बिहीबार, इजरायलका विदेशमन्त्रीले आशावादी स्वरमा भने की उनी चाँडै नै सम्झौतामा पुग्ने आशा गर्छन्। इजरायलको आर्मी रेडियोलाई एली कोहेनले भने, अन्तरहरू पूरा गर्न सकिन्छ। मलाई लाग्छ कि त्यहाँ निश्चित रूपमा सम्भावना छ कि, २०२४ को पहिलो त्रैमासिकमा, चार वा पाँच महिनामा, हामी सम्झौताकोे विवरणलाई अन्तिम रूप दिने बिन्दुमा पुग्न सक्षम हुनेछौं, उनले थपे।
आणविक कार्यक्रम निर्माण गर्ने साउदी अरेबियाको चाहना बाधक जस्तो देखिदैन । इजरायलका राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार जाची हानेग्बीले जुलाईमा भनेका थिए “दर्जनौं देशहरूले नागरिक आणविक कोरहरू र ऊर्जाको लागि आणविक प्रयासहरूका साथ परियोजनाहरू सञ्चालन गर्छन्। यो उनीहरूलाई वा उनीहरूका छिमेकीहरूलाई खतरामा पार्ने चीज होइन।
यद्यपि नेतन्याहूको सरकारले राष्ट्रिय सुरक्षा मन्त्री इटामार बेन(गभिर सहित प्यालेस्टिनी प्राधिकरण (पीए) सरकारलाई गर्नु पर्ने सहयोग लाई अस्वीकार गरेको छ, जसमा कब्जा गरिएको वेस्ट बैंकमा बसोबास लगायतका विषय पर्दछन ।
प्यालेस्टिनी प्राधिकरणले कस्तो प्रतिक्रिया देखायो ?
PA मा जित्ने प्रयासमा, साउदी अरेबियाले २०२१ मा सहायता शून्यमा झरेको पछि आर्थिक सहयोग पुन सुरु गर्न प्रस्ताव गरेको छ। द वाल स्ट्रिट जर्नलको रिपोर्ट अनुसार, एब् अधिकारीहरूको एक प्रतिनिधिमण्डल गत महिना इजरायलसँगको सम्बन्धलाई सामान्य बनाउन साउदी अरेबियालाई स्वीकार गर्ने बदलामा आफ्नै शर्तहरूको लागि दबाब दिन रियाद गएको थियो।
पूर्व अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले २०१९ मा बन्द गरेको पूर्वी जेरुसेलममा अमेरिकी वाणिज्य दूतावास पुन खोल्ने सर्तहरू समावेश छन्। PA ले संयुक्त राष्ट्र संघमा प्यालेस्टिनीहरूको पूर्ण प्रतिनिधित्वलाई समर्थन गर्न पनि अमेरिकालाई आग्रह गरेको छ।
अन्य सर्तहरूमा इजरायलले कब्जा गरेको वेस्ट बैंकका केही भागहरूमा एब् लाई थप नियन्त्रण दिने र अवैध इजरायली चौकीहरू हटाउनु पर्ने समावेश छ।
२०२० मा बहराइन र संयुक्त अरब इमिरेट्सले इजरायलसँग सामान्यीकरणको घोषणा गर्दा PA ले कस्तो प्रतिक्रिया देखायो त्यो भन्दा यो धेरै टाढाको कुरा हो। त्यस समयमा, PA ले खाडी राज्यहरूले यसको पछाडि छुरा हानेको आरोप लगाए।
के भन्यो इरान ले ?
इरानी राष्ट्रपति इब्राहिम रायसीले साउदी अरेबियालाई इजरायलसँग कुनै पनि सम्झौता नगर्न चेतावनी दिएका छन् । संयुक्त राष्ट्र संघको महासभाको छेउमा न्यूयोर्कमा पनि एक पत्रकार सम्मेलनमा, राईसीले स्काई न्यूजलाई भने कि यस्तो सम्झौता प्यालेस्टिनी जनता र उनीहरूको प्रतिरोधको पछाडि छुरा हान्ने हुनेछ।
कुनै पनि परिस्थितिमा क्षेत्रीय देशहरू इस्लामिक देशहरूले प्यालेस्टिनी जनताको दुर्दशाको पवित्र सिद्धान्त त्याग्न इच्छुक छैनन् किनभने जेरुसेलमको पवित्र शहरको मुक्ति सबै मुस्लिमहरूको विश्वासको केन्द्रबिन्दु हो उनले भने।
स्रोत -अल जजिरा र समाचार एजेन्सीहरू
