कतारको जेलको अनुभव पूर्व नौसेना अधिकृत सौरभ वशिष्ठको शब्दमा

यसै महिना कतार जेलबाट रिहा भएर भारत फर्किएका सात पूर्व मरीनमध्ये क्याप्टेन (सेवानिवृत्त) सौरभ वशिष्ठ पनि पर्छन्। उनी विगत केही वर्षदेखि कतारको दहरा ग्लोबल नामक कम्पनीमा कार्यरत थिए । तर अगस्ट ३०, २०२२ मा उनलाई केही अन्य व्यक्तिहरूसँग अचानक पक्राउ गरियो।

यसपछि कतारको अदालतले यी व्यक्तिहरूलाई मृत्युदण्डको सजाय सुनाएको थियो जुन पछि घटाइएको थियो तर पक्राउ परेदेखि रिहा नभएसम्म क्याप्टेन (अव.) वशिष्ठ र उनका सहकर्मीले १७ महिना कतारको जेलमा बिताएका थिए ।

‘के भइरहेको थियो मलाई थाहा थिएन’
सौरभ वशिष्ठले फेब्रुअरी २०१९ देखि दहरा ग्लोबलमा काम गर्न थालेका थिए। उनी कतार गएको ६ महिनापछि श्रीमती र दुई छोरी पनि त्यहाँ आएका थिए । केही समयपछि श्रीमतीले त्यहाँ स्वास्थ्य क्षेत्रमा काम गर्न थालिन् । अगस्ट ३०, २०२२ सम्म वशिष्ठ र उनको परिवारको लागि सबै ठीकठाक चलिरहेको थियो। तर अगस्ट ३० मा अचानक पक्राउ परेपछि उनी १७ महिनाभन्दा बढी जेलमा रहे । उनी 11 फेब्रुअरी, 2024 मा जेलबाट रिहा भएका थिए। सौरभ भन्छन्, ‘मलाई किन पक्राउ गरियो आजसम्म थाहा छैन । मसँग अझै यसबारे पूर्ण जानकारी छैन।

कतारमा अदालतमा उपस्थित हुने गरेको तर सबै कारबाही अरबी भाषामा हुने भएकाले त्यहाँ के भइरहेको छ भन्नेबारे केही थाहा नभएको उनले बताए । जब वशिष्ठले परिवार वा दूतावासका अधिकारीहरू, विशेष गरी राजदूतलाई भेट्न पाए, त्यतिबेलासम्म के भयो भन्ने बारेमा थोरै जानकारी मात्र प्राप्त भयो। क्याप्टेन (निवृत्त) सौरभ भन्छन्, “हामीलाई यति दिनसम्म किन सजाय सुनाइयो, थाहा भएन…” उनी भन्छन्, “यो एकदमै सरल छ कि हामी आज फर्केका छौं। यो धेरै स्तब्ध पार्ने अनुभव थियो तर अब यो समाप्त भएको छ र एक हिसाबले हामीले नयाँ जीवन पाएका छौं। त्यसैले अब हामी भविष्यका योजनाहरूमा ध्यान केन्द्रित गरिरहेका छौं।”

TV बाट प्राप्त सजाय बारे जानकारी
सौरभ वशिष्ठका अनुसार पक्राउ परेपछि लामो समयसम्म आफू र उनका सहकर्मीलाई के भइरहेको छ भन्ने थाहा थिएन । जब उनले कन्सुलर पहुँच (भारतीय दूतावासका अधिकारीहरूले उपलब्ध गराएको मद्दत) र आफ्नो परिवारलाई भेट्ने अनुमति पाए, कुराहरू खुलासा हुन थाले।

कतारको अदालतले २६ अक्टोबर २०२३ मा भारतीय नाविकलाई मृत्युदण्डको सजाय सुनाएको थियो , क्याप्टेन (सेवानिवृत्त) सौरभले अदालतको सुनुवाइ अरबीमा भएकोले केही थाहा नभएको बताउँछन् । तर त्यतिन्जेल उनको कोठामा टिभीको सुविधा थियो । त्यसमा एउटा भारतीय च्यानलले पनि प्रसारण गरेको थियो । त्यसैबाट उनले यी आठ पूर्व भारतीय नौसैनिकलाई मृत्युदण्ड दिइएको थाहा पाए ।

क्याप्टेन (निवृत्त) सौरभ भन्छन्, “हामी स्तब्ध थियौं, पत्याउनै सकेनौं… के भयो भनेर बुझ्नै सकेनौं। पहिले जस्तोसुकै अवस्थामा पनि गिरफ्तारी हुन्छ, केही न केही सानो सजाय हुन्छ भन्ने थाहा थियो। मलाई देश निकाला हुन्छ, तर यस्तो सजाय हुन्छ भनेर सोचेको थिइनँ ।”
कोही पनि कोठरीमा पहुँच गर्न नपरो (सेवानिवृत्त) सौरभले आफ्नो सजायको अधिकांश समय कालकोठरीमा वा एकान्त कारावासमा बिताएको बताए। पछि दुई जना एउटै कक्षमा बस्न थाले । उनी भन्छन्, “तपाईले यस्तो सजाय कसैलाई नहोस् भन्ने चाहनु हुन्न किनकी मलाई यो सबैभन्दा कठिन र कठोर सजाय हो। यदि तपाईसँग दुर्घटना भयो र तपाई माथि जानुभयो भने, त्यो पनि ठीक छ, तर कोठरीमा बस्न धेरै गाह्रो छ। “हो, मानसिक रूपमा यो धेरै गाह्रो छ।”

क्याप्टेन (सेवानिवृत्त) सौरभ भन्छन्, “मैले तीन-चार कुरा गरेर आफ्नो हिम्मत कायम राखें। पहिलो कुरा प्रार्थना थियो। मैले हनुमान चालिसा पढिरहेँ। दोस्रो, जब म परिवार, श्रीमती र छोराछोरीसँग कुरा गर्थे, मलाई उनीहरूले आराम महसुस गरे। राम्रो..” “हामीले आमाबुवासँग हप्तामा थोरै समय कुरा गर्थ्यौं…पापा भन्नुहुन्थ्यो भगवानको घरमा ढिलो हुन्छ, अँध्यारो होइन, हरेक फोनमा त्यही कुरा भन्नुहुन्थ्यो, त्यसैले म अचम्ममा परेँ । यो ढिलाइ कहिले समाप्त हुन्छ … र उसले भगवानमा विश्वास गर्न आग्रह गर्यो र अन्तिम फोन कलमा उनले भने कि यी कालो बादलहरू हट्नेछन्। यो सबैले साहस दियो।”

उनी भन्छन्, “हामीले दिनचर्या बनाएका थियौं। हामी आठ-नौ घण्टा प्रार्थना गर्थ्यौं, केही व्यायाम, योग, ध्यान गर्थ्यौं र पछि टिभी आएपछि हामीले हिन्दी च्यानलहरू र चलचित्रहरू हेर्थ्यौं। भारतसँग सम्बन्धित जुनसुकै कुरा पनि हेर्‍यौं। एक दिन तिमी त्यहाँ गएर बस्नेछौ भन्ने देख्दा खुसी लाग्यो। त्यो दिन कहिले आउने हो थाहा थिएन, तर यी सबै कुराहरूमा मैले आफ्नो साहस राखेँ।”

भगवान र PM लाई धन्यवाद
क्याप्टेन (रिटायर्ड) सौरभ भन्छन् कि सबै भन्दा पहिले आफू फर्किएकोमा भगवानलाई धन्यवाद दिन्छु। थाहा थियो कि यो खराब समय भाग्यमा लेखिएको थियो तर ढिलो चाँडो समाप्त हुनेछ। भगवानपछि उनले प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीलाई सबैभन्दा धेरै धन्यवाद दिएका छन् । उनी भन्छन्, ‘यदि व्यक्तिगत स्तरमा चासो नदिएको भए र हस्तक्षेप नगरेको भए सायद हामी रिहा हुने थिएनौं । उनी भन्छन्, “भारतीय विदेश मन्त्रालयका अधिकारीहरूको प्रयास, कतारस्थित भारतीय दूतावासको प्रयास र हाम्रा परिवारलाई दूतावासको सहयोग र सबैलाई धन्यवादका कारण यो सम्भव भएको हो।”

‘अर्को जन्ममा पनि विदेश नजानु’
अब विदेशमा राम्रो अफर आयो भने जान चाहनु हुन्छ ? यो प्रश्नको जवाफमा क्याप्टेन (रिटायर्ड) सौरभ भन्छन्, ‘विदेश धेरै टाढा छैन, यो जीवनमा पनि र अर्को जीवनमा पनि भारतमै बस्न चाहन्छु त्यसैले मेरो जीवनको डेढ वर्ष । गएको छ क्षतिपूर्ति पाउन सकिन्छ।” “बाहिर जाने मनसाय छैन।”

(बीबीसी हिन्दी)