के तपाईंलाई सूर्यको बारेमा जान्नको लागि सबै कुरा थाहा छ ? फेरि सोच्नुहोस । यहाँ सूर्यको बारेमा १० तथ्यहरू छन्, केहि तपाईलाई पहिले नै थाहा हुन सक्छ, र अन्य तपाईका लागि पूर्ण रूपमा नयाँ हुनेछन ।
१. सूर्य सौर्यमण्डल हो
हामी ग्रहमा बस्छौं, त्यसैले हामीलाई लाग्छ कि यो सौर्यमण्डलको समान सदस्य हो । वास्तविकता यो हो कि सूर्यको द्रव्यमान सौर्यमण्डलको द्रव्यमानको ९९.८% हो । र त्यो अन्तिम ०.२% को अधिकांश बृहस्पतिबाट आउँछ । त्यसैले पृथ्वीको द्रव्यमान सौर्यमण्डलको द्रव्यमानको एक अंश बरावर मात्र छ ।
२. सूर्य प्रायः हाइड्रोजन र हेलियम हो
यदि तपाइँ सूर्यलाई अलग गर्न सक्नुहुन्छ र यसको विभिन्न तत्वहरू थुपार्न सक्नुहुन्छ भने, तपाइँले पत्ता लगाउनुहुनेछ कि यसको ७४% द्रव्यमान हाइड्रोजनबाट आउँछ । २४% हिलियम बाट । बाँकी २% मा फलाम, निकल, अक्सिजन, र सौर्यमण्डलमा भएका अन्य सबै तत्वहरूको ट्रेस मात्रा समावेश छ । अर्को शब्दमा, सौर्यमण्डल प्रायः हाइड्रोजनबाट बनेको हुन्छ ।
३. सूर्य धेरै उज्यालो छ ।
भ्तब ऋबचष्लब र द्यभतभनिभगकभ जस्ता अचम्मका रूपमा ठूला र उज्यालो ताराहरूबारे हामीलाई थाहा छ । तर तिनीहरू अविश्वसनीय रूपमा टाढा छन् । हाम्रो आफ्नै सूर्य अपेक्षाकृत उज्यालो तारा हो । यदि तपाईंले पृथ्वीको १७ प्रकाश–वर्ष भित्र रहेका ५० सबैभन्दा नजिकका ताराहरू मा दाजेर हेर्नु भयो भने, सूर्य चौथो चम्किलो ताराको रुपमा पाउनु हुनेछ ।
४. सूर्य विशाल लाग्छ तर सानो छ
पृथ्वीको आकारको १०९ गुणा व्यास भएको सूर्यले साँच्चै ठूलो गोलो बनाउँछ । तपाईं सूर्य भित्र १.३ मिलियन पृथ्वी अटाउन सक्नुहुन्छ वा तपाईंले सूर्यको सतह ढाक्नको लागि ११,९९० पृथ्वीहरू राख्न सक्नुहुन्छ । त्यो ठूलो छ, तर त्यहाँ केही धेरै ठूला ताराहरू छन । उदाहरणका लागि, हामीले थाहा पाएको सबैभन्दा ठूलो शनि ग्रह जस्ता तार सुर्यमा समाहित छन । सुर्य मात्र त्यति विशाल हुने थिएन ।
५. सूर्य मध्यम उमेरको छ
खगोलविद्हरूले सूर्य र ग्रहहरू लगभग ४.५९ बिलियन वर्ष पहिले सौर नेबुलाबाट बनेको ठान्छन । सूर्य अहिले मुख्य अनुक्रम चरणमा छ, बिस्तारै यसको हाइड्रोजन इन्धन प्रयोग हुदै जादा त्यो ईन्धन सिद्धिने दिन पनि आउछन कुनै बिन्दुमा पुगे पछि , लगभग छ बिलियन वर्षमा यसको आयु समाप्त हुने बैज्ञानिकहरुको अनुमान छ, त्यसबेला सूर्य रातो विशाल पिण्डमा परिणत हुनेछ । जहाँ यो पृथ्वी सहितका उसका परिवारका सदस्यहरु सम्भवत समाहित हुनेछन । यसले यसको बाहिरी तहहरू बन्द गर्नेछ, र त्यसपछि एक अपेक्षाकृत सानो सेतो बौनामा सुर्य फर्किनेछ ।
६. सूर्यमा तहहरू छन्
सूर्य आगोको बलिरहेको बल जस्तो देखिन्छ, तर वास्तवमा यसको आन्तरिक संरचना छ । हामीले देख्न सक्ने दृश्य सतहलाई फोटोस्फियर भनिन्छ, र लगभग ६,००० डिग्री केल्भिनको तापक्रममा तात्छ । यसको तल कन्भेक्टिभ जोन हो, जहाँ गर्मी भित्री सूर्यबाट सतहमा बिस्तारै सर्छ, र चिसो सामग्री स्तम्भहरूमा तल झर्छ । यो क्षेत्र सूर्यको त्रिज्याको ७०% बाट सुरु हुन्छ । संवहन क्षेत्र मुनि विकिरण क्षेत्र छ । यस क्षेत्रमा, गर्मी विकिरण मार्फत मात्र यात्रा गर्न सक्छ । सूर्यको केन्द्र सूर्यको केन्द्रबाट ०.२ सौर्य त्रिज्याको दूरीसम्म फैलिएको छ । यो जहाँ तापमान १३.६ मिलियन डिग्री केल्भिन पुग्छ, र हाइड्रोजनको अणुहरू हेलियममा फ्यूज हुन्छन् ।
७. सूर्य तातिरहेको छ, र पृथ्वीमा सबै जीवन मार्नेछ
यस्तो लाग्छ कि सूर्य सधैंभरि वरिपरि रहेको छ, अपरिवर्तित छ, तर यो सत्य होइन । सूर्य वास्तवमा बिस्तारै तातिरहेको छ । यो हरेक अरब वर्षमा १०% बढी उज्यालो हुँदै गइरहेको छ । वास्तवमा, केवल एक अरब वर्ष भित्र, सूर्यबाट गर्मी यति तीव्र हुनेछ कि तरल पानी पृथ्वीको सतहमा अवस्थित हुनेछैन । पृथ्वीमा जीवन हामी जान्दछौं कि यो सदाको लागि समाप्त हुनेछ । ब्याक्टेरियाहरु भने फेरी पनि भूमिगत सतहमा बस्न सक्छन, तर ग्रहको सतह जलेको र निर्जन हुनेछ । यसले पृथ्वीलाई समातेर सम्पूर्ण ग्रहलाई ध्वस्त पार्ने बिन्दुमा विस्तार गर्न अघि सूर्यलाई यसको रातो विशाल चरणमा पुग्न अझै ७ बिलियन वर्ष लाग्नेछ ।
८. सूर्यका विभिन्न भागहरू विभिन्न गतिमा घुम्छन्
ग्रहहरूको विपरीत, सूर्य हाइड्रोजन ग्याँसको ठूलो ठूलो क्षेत्र हो । जसका कारण सूर्यका विभिन्न भाग फरक–फरक गतिमा घुम्छन् । सतह भरि सनस्पटहरूको आंधीहुरीलाई ट्र्याक गरेर सतह कति छिटो घुमिरहेको छ भन्ने बुझ्न सकिन्छ । सुर्यमा रहेका भूमध्य रेखाका क्षेत्रहरूले एउटा परिक्रमा पूरा गर्न २५ दिन लिन्छन्, जबकि ध्रुवहरूमा भएका भएका क्षेत्रहरुले ३६ दिन लिन सक्छन् र सूर्यको भित्री भागमा लगभग २७ दिन लाग्छ ।
९. बाहिरी वायुमण्डल सतह भन्दा तातो छ
सूर्यको सतह ६,००० केल्भिन तापक्रममा पुग्छ । तर यो वास्तवमा सूर्यको वायुमण्डल भन्दा धेरै कम छ । सूर्यको सतह माथि क्रोमोस्फियर भनिने वायुमण्डलको एक क्षेत्र छ, जहाँ तापमान १००,००० केल्भिन सम्म पुग्न सक्छ । तर त्यो केहि होइन । त्यहाँ एक धेरै टाढाको क्षेत्र छ जसलाई कोरोना भनिन्छ, जुन सूर्य भन्दा पनि ठूलो मात्रामा फैलिएको छ । कोरोनामा तापक्रम १० लाख केल्भिन पुग्न सक्छ ।
१०. अहिले सूर्यको अवलोकन गर्ने अन्तरिक्ष यानहरू छन् ।
सूर्यको अवलोकन गर्न पठाइएको सबैभन्दा प्रसिद्ध अन्तरिक्ष यान सौर्य र हेलियोस्फेरिक वेधशाला हो, नासा र ईएसए द्वारा निर्मित, र डिसेम्बर, १९९५ मा प्रक्षेपण गरियो। क्इज्इ निरन्तर अवलोकन गर्दै आएको छ।
