Thursday 14th November 2024

बंगलादेशको विषम परिस्थितीमा नेतृत्व दिन लागेका मोहमद युनुश को हुन ?


यस्तो अवस्थामा बंगलादेशी लोकतन्त्रलाई व्यवस्थित र स्थायित्वमा ल्याउने प्रयासको नेतृत्व गर्न व्यापक रूपमा सोधिएका अनुभवी सामाजिक उद्यमी को हुन् ?

मुहम्मद युनुस सन् १९७० को दशकमा लघुवित्तका अग्रगामीका रूपमा चिनिए र देशका गरिब जनतालाई गरिबीबाट बाहिर निकाल्न मद्दत गरे। युनुसले यो सबैको लागि चटगाउँ विश्वविद्यालय नजिकैको एउटा गरिब गाउँ गएर प्रेरणा पाएका थिए। उनले सुरुमा दर्जनौं गाउँलेहरूलाई दस डलर ऋण दिए। यस अवधिमा, युनुसले साना उद्यमीहरूलाई ऋण दिए जसलाई बैंकहरूले सामान्यतया पैसा दिँदैनन्। प्रोफेसर युनुस सन् १९८० को शुरुमा सफल भए र पछि ग्रामीण बैंक स्थापना भयो । यस बैंकमा हजारौं मानिसहरु सदस्य बनेका छन् ।

बैंकले बंगलादेशमा नाफामूलक र गैर नाफामुखी दुवै आयोजना सुरु गरेको छ । यसमा लुगादेखि मोबाइल र ब्रोडब्यान्ड सेवाहरू सबै समावेश थिए। यसपछि युनुसले पछाडि फर्केर हेर्नु परेन र उनले आफ्नो कामको लागि २००६ मा नोबेल पुरस्कार पाए। युनुसको यो मोडेल धेरै विकासोन्मुख देशहरूले अपनाएका थिए।
नोबेल पाएको केही महिनापछि युनुसले राजनीतिमा टिप्पणी गर्न थाले । उनले भने, ‘म राजनीतिमा सहज हुने मान्छे होइन, तर परिस्थितिले बाध्य बनायो भने म राजनीतिमा आउन हिचकिचाउँदिन ।

2007 मा, युनुसले शेख हसिना र खालिदा जियाको पार्टी बाहेक जनतालाई तेस्रो पक्षको विकल्प प्रस्तुत गर्ने उद्देश्यले नागोरी शक्ति (नागरिक शक्ति) सुरु गरे, तर सत्ता संघर्ष र प्रतिद्वन्द्वीबाट मोहभंग भएपछि युनुसले राजनीतिलाई अलविदा गरे। मोहम्मद युनुसले एएफपीलाई भने, ‘म राजनीतिक व्यक्ति होइन । त्यसैले मैले कुनै राजनीतिक दल नखोल्ने घोषणा गरेको छु ।

त्यसपछिका वर्षहरूमा युनुस सरकारको आलोचक बने।
सन् २००८ मा सत्तामा आएकी शेख हसिनाले युनुसलाई आफ्नो व्यापारिक गतिविधिबाट गरिब जनताको रगत चुसाएको आरोप लगाएकी थिइन् । युनुसविरुद्ध कैयौँ मुद्दामा छानबिन भएको थियो तर उनका समर्थकहरूले यो सबै राजनीतिक प्रतिशोधको भावनामा भइरहेको बताएका छन् । गत वर्ष, संयुक्त राष्ट्र संघले बंगलादेशमा शेख हसिनाका राजनीतिक विपक्षीहरूलाई सरकारले गरेको व्यवहारको निन्दा गरेको थियो।

मानवअधिकारका लागि संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय उच्चायोगका प्रवक्ता रविना शामदासानीले भनिन्: “नोबेल पुरस्कार विजेता मोहम्मद युनुसलगायत मानवअधिकार पक्षधरहरूले सामना गरिरहेको निरन्तर धम्की र उत्पीडनबाट हामी गहिरो चिन्तित छौं।” यसपछि पनि यो रोकिएन र गत वर्ष जुलाईमा बंगलादेशको सर्वोच्च अदालतले प्रोफेसर युनुसलाई परोपकारी अनुदानमा १० लाख डलरभन्दा बढी कर तिर्न आदेश दिएको थियो ।

त्यसपछि जनवरीमा ग्रामीण बैंकका युनुस र अन्य तीन कर्मचारीलाई श्रम कानून उल्लङ्घन गरेको आरोपमा ६ महिनाको जेल सजाय सुनाइएको थियो । चारै जनाले आरोप अस्वीकार गरे र पुनरावेदन विचाराधीन जमानत पाएका छन्। आन्दोलनरत विद्यार्थी नेताहरुले हाम्रो आग्रहमा मोहम्मद युनुसले देशका लागि अन्तरिम सरकारको प्रमुख सल्लाहकारको जिम्मेवारी लिन राजी भएको बताएका छन् ।

शेख हसिनाको राजीनामामा मोहम्मद युनुसले बंगलादेश स्वतन्त्र भएको बताएका छन् । द प्रिन्टसँग कुरा गर्दै उनले देशवासीले उत्सव मनाउने बताए । उनले भने, “शेख हसिना तानाशाह र जनरलको रूपमा व्यवहार गरिरहेकी थिइन्। हसिनाले सबै कुरा नियन्त्रण गरिरहेकी थिइन्। आज बंगलादेशका जनता स्वतन्त्र महसुस गरिरहेका छन्। हामी अब नयाँ ढंगले सुरु गर्न चाहन्छौं र आफ्नो लागि सुन्दर देश बनाउन चाहन्छौं।” हाम्रो भविष्यको नेतृत्व गर्ने विद्यार्थी र युवाहरूलाई बनाउन।

सुरुमा, सत्तामा जोसुकै किन नहोस्, बंगलादेशको प्राथमिकता अब अन्तरिम प्रशासन स्थापना गर्ने हो। अन्तर्राष्ट्रिय समर्थनको फाइदा उठाउने क्षमताको साथ, यो भूमिका प्रोफेसर युनुसका लागि महत्त्वपूर्ण साबित हुन सक्छ।

-बीबीसी


सम्बन्धित शीर्षकहरु

कुवेतमा किरात याक्थुङ चुम्लुङद्वारा आयोजित बलिहाङ तङनाम ५०८४ देउसी भैलो २०८१ कार्यक्रम, अध्यक्ष लिला चेम्जोङको सभापतित्वमा गोरखा किचन, सालमिया सभाहलमा…

लन्डन: ओमानी अन्तरिक्ष स्टार्टअप ओमान लेन्सले देशको पहिलो पूर्ण उपग्रह प्रक्षेपण गर्‍यो, जसले मस्कटलाई सहरी योजना, वन अनुगमन, र विपद्…

हाम्रो आकाश मण्डलमा अनेकौ ग्रह उपग्रह, छुद्र ग्रहहरु घुमिरहेका हुन्छन । पूर्बीय दर्शन ज्यातिस शास्त्रका अनुसार ती ९ ग्रह र…

प्रतिकृयाहरू
...