प्रा. डा. सविना श्रेष्ठ – अहिले धेरैजसो बालबालिका चस्मा पहिरिएका देखिन्छन् । आँखा चिम्लेर मनन गर्नुहोस् त, हिजोको पुस्ताले यतिविध्न चस्मा लगाएका थिए र ?
पक्कै थिएनन् । भन्नुहोला, त्यसबेला चस्मै कहाँ पाइन्थ्यो र ?
कुरा त्यसो होइन । हिजोको दिनमा भन्दा आजको दिनमा हामीले आँखाको दृष्टि गुमाइरहेका छौं । हाम्रो आँखा प्रतिदिन कमजोर हुँदैछ । र, यसको सबैभन्दा बढी असर त साना बालबालिकामा परेको छ, जो बिहान उठ्नसाथ मोवाइल, ल्यापटप, कम्प्युटरमा तल्लिन हुन्छन् । भिडियो गेम, मोबाइल तथा कम्प्युटर लगायतका आधुनिक ग्याजेटको प्रयोगका कारण बालबालिकामा दृष्टि दोष (रिफ्राक्टिभ एरर) को समस्या धेरै हुने गरेको छ । दृष्टि दोषको उपचार समयमै नगरेको खण्डमा यसका कारण आँखा विग्रने सम्भावना धेरै हुने गर्दछ ।
सामान्यतया दृष्टि दोष दुई प्रकारका हुन्छन् । नजिकको दृष्टि दोष जसलाई हामी मायोपिया भन्ने गर्छौ । त्यस्तै, अर्को दोष भनेको टाढाको दृष्टि दोष हो । जसलाई चिकित्सकीय भाषामा हाइपरमेट्रोपिया पनि भन्ने गरिन्छ ।
दृष्टि दोषमध्ये पनि आजकल बालबालिकाहरुमा नजिकको दृष्टिदोष (मायोपिया) को समस्या धेरै हुने गरेको छ । भिडियो गेम, कम्प्यूटर, मोबाइल फोन लगायतको प्रयोगका कारण बालबालिकामा नजिकको दृष्टि दोषको समस्या गम्भीर भएको पाइएको छ । नेपाल नेत्रज्योती संघले नेपालमै गरेको विभिन्न अध्ययन अनुसन्धानहरुले पनि यहाँका निजी स्कुलमा अध्ययनरत बालबालिकाहरुमा मायोपियाको समस्या धेरै भएको पाइएको छ ।
के हो मायोपिया ?
मायोपिया आँखा सम्बन्धि आम समस्या हो । मायोपिया भएमा व्यक्तिले टाढाको वस्तु धमिलो देख्ने गर्दछ । कुनै पनि वस्तुलाई टाढाबाट हेर्दा उक्त वस्तु हाम्रो आँखाको दृष्टि पर्दा अर्थात रेटिनामा आएर फोकस हुने गर्छ । तर मायोपिया भएमा उक्त वस्तु आँखाको दृष्टि पर्दा भन्दा अगाडीको भागमा फोकस भएको कारण दृष्टि धमिलो हुने गर्छ ।
किन हुन्छ ?
मायोपियाको समस्या विभिन्न कारणले हुनसक्छ । कुनै बालबालिकामा जन्मजातै मायोपियो समस्या हुनसक्छ । त्यस्तै, कम्प्युटर, मोबाइल तथा भिडियो गेममा धेरै समय विताउने बालबालिकामा पनि मायोपियाको समस्या हुने गर्दछ । परिवारमा कसैलाई दृष्टि दोष भएमा उसबाट जन्मने बालबालिकामा पनि दृष्टि दोष अर्थात मायोपिया हुने सम्भावना धेरै हुने गर्छ । त्यस्तै, धेरै किताब हेर्ने बालबालिकामा पनि मायोपिया हुने सम्भावना उच्च हुने गर्दछ ।
त्यस्तै, जन्मजातै आँखा टेढो हुने बालबालिकामा पनि मायोपिया हुने सम्भावना धेरै हुने गर्दछ ।
मायोपिया भएमा यस्ता लक्षण देखा पर्छ ।
-टाढाको वस्तु धमिलो देखिने
– कुनै पनि वस्तुलाई प्रस्ट रुपमा हेर्नका लागि टेढो हेर्नु वा आँखा चिम्लने
आँखामा परेको अत्याधिक दवावका कारण टाउको दुख्ने
-टाढाको वस्तु हेर्नमा कठिनाई महसुस हुने
-वोर्डमा लेखिएको कुरा प्रस्ट नदेखिने
उपचार विधि
दृष्टि धमिलो भएमा आँखामा चश्मा लगाएर यसको उपचार गर्नु पर्दछ । चश्मा लगाएको खण्डमा बच्चाले राम्ररी आँखा देख्न सक्दछ । यो हामीले सुरुका केही बर्षहरुमा गर्नुपर्छ । जस्तै, बच्चा आठ वर्षको भएदेखि नै आँखाको दृष्टि दोषको उपचार गर्न सकेको खण्डमा आँखा अल्छी हुँदैन । अर्थात ुलेजी आईु वा ुएम्लायोपियाु हुँदैन । किनकी दृष्टि दोष हुनुमा अल्छी आँखा ( लेजी आई) तथा एम्लायोपिया (टेढो आँखा) पनि प्रमुख कारण हो ।
त्यही भएर यदी बच्चामा दृष्टी दोष बाहेक पनि आँखा टेढो हुने समस्या छ भने त्यसलाई समयमा नै उपचार गर्नु पर्दछ । टेढो आँखालाई शल्यक्रियाद्धारा सोझो बनाउन सकिन्छ ।
तर नेपालमा के छ भने जब बच्चा टेढो आँखा लिएर जन्मिन्छ, तब उसलाई भग्यमानीको दर्जा दिइन्छ । उसको अपरेशन गराउन अभिभावकहरु मान्दैनन् । तर टेढो आँखाका कारण पछि गएर उसको जीवनमा कस्तो असर पर्छ भन्ने जानकारी अभिभावकलाई हुँदैन । त्यही भएर पनि टेढो आँखालाई समय छँदै उपचार गरेर त्यसलाई सोझो बनाएर नदेख्ने आँखालाई देख्ने बनाउनु पर्दछ । यो हाम्रो जिम्मेवारी हो ।
कसरी जोगाउने ?
मायोपिया हुनबाट बच्चाहरुलाई जोगाउने एउटै मात्र उपाय भनेको मोबाइल तथा कम्प्यूटरको प्रयोग कम गर्नु हो । मोबाइलमा घण्टौ गेम खेल्ने बानीलाई कम गरेर पनि बालबालिकामा गम्भीर समस्याको रुपमा देखा पर्दै गएको मायोपिया रोगलाई कम गर्न सकिन्छ ।
