मंगल ग्रहमा अझै पनि ज्वालामुखि सक्रिय छन

रातो ग्रहमा रहेको क्षेत्र अझै पनि ज्वालामुखी रूपमा सक्रिय हुन सक्छ, जमिनको बरफ पग्लिरहेको छ र जीवनको लागि अनुकूल परिस्थितिहरू सिर्जना गर्न सक्छ, खगोलविद्हरू भन्छन्।

सौर्यमण्डलको कुनै पनि ग्रहमा सबैभन्दा अग्लो पहाड ओलम्पस मोन्स हो, मंगल ग्रहमा रहेको विशाल विलुप्त ज्वालामुखी जुन करिब १४ माइल (वा २१.९ किलोमिटर) अग्लो छ। त्यो सगरमाथाको उचाइको साढे दुई गुणा हो। यो बेहेमोथ लगभग 3 अरब वर्ष पहिले गठन भएको थियो जब रातो ग्रह मंगल ग्रहमा ठूलो मात्रामा म्याग्मा उफ्रिने ज्वालामुखीहरूले भरिएको थियो त्यसबेलादेखि, मंगल ग्रह चिसो र धेरै कम सक्रिय भएको छ। निस्सन्देह, ग्रह भूविज्ञानीहरू बीचको साझा दृष्टिकोण यो हो कि आज मंगल ग्रहमा कुनै सक्रिय ज्वालामुखीहरू छैनन्।

अब त्यो दृष्टिकोण टक्सनको एरिजोना विश्वविद्यालयमा डेभिड होर्भाथ र सहकर्मीहरूको कामको लागि धन्यवाद परिवर्तन गर्नुपर्ने हुन सक्छ। यो टोलीले मंगल ग्रहको Elysium Planitia भनिने क्षेत्रको विश्लेषण गरेको छ जुन Cerberus Fossae भनिने अर्ध-समानान्तर फिसरहरूको सेटद्वारा पोकमार्क गरिएको छ। टोलीले भन्यो कि यी दरारहरू मध्ये एउटा 200,000 वर्ष भन्दा कम पुरानो देखिन्छ – र सम्भवतः 50,000 वर्ष पुरानो। यसले तिनीहरूलाई मंगल ग्रहमा पत्ता लागेको सबैभन्दा कान्छो ज्वालामुखि भएको देखाउछ । “यस युवा उमेरले यो निक्षेप ज्वालामुखी मूलको हो भने, Cerberus Fossae क्षेत्र विलुप्त नहुन सक्छ र मंगल ग्रह अझै पनि ज्वालामुखी सक्रिय हुन सक्छ” होर्भाथ र सहकर्मीहरू भन्छन्। त्यहाँ तरल पानीको सम्भावना र जीवनको सम्भावित उपस्थितिको लागि यसको महत्त्व छ।

ग्रह भूविज्ञानीहरूले लामो समयदेखि सोचेका छन् कि Cerberus Fossae fissures लाभा मैदानहरूमा चिसो र विकृत हुँदा गठन भएको हुनुपर्छ। तिनीहरूले प्रभाव क्रेटरहरूको संख्या गणना गरेर यी मैदानहरूको लागि कुनै नराम्रो उमेर निर्धारण गर्न सक्छन्, जसले यो क्षेत्र 500,000 र 2.5 मिलियन वर्षको बीचमा रहेको सुझाव दिन्छ – मंगल ग्रहको सर्तमा अपेक्षाकृत जवान।

तर टोलीले यस क्षेत्रको अझ सानो भाग Cerberus Fossae mantling unit को नामले चिनिने फिसरको नजिक फेला पारेको छ, जुन केही दशौं किलोमिटर लामो छ। टोलीले मार्स रिकोनेसेन्स अर्बिटरबाट दृश्य प्रकाश छविहरू र मार्स ओडिसी अन्तरिक्ष यानबाट थर्मल इन्फ्रारेड छविहरू प्रयोग गरेर यस क्षेत्रको अध्ययन गर्‍यो। यी तस्बिरहरूले 5 किलोमिटर लामो क्षेत्रमा लगभग 10 सेन्टिमिटरको गहिराइमा लाभा फैलिएको सुझाव दिन्छ। र क्रेटरहरूको अभावले यो सबै हालै भएको हुन सक्छ, सायद 50,000 वर्ष पहिलेको सुझाव दिन्छ।

भौगोलिक सर्तहरूमा, यो एकदम नयाँ छ। “Cerberus Fossae mantling unit लाई मंगल ग्रहमा अहिलेसम्म पत्ता लागेको सबैभन्दा कान्छो ज्वालामुखी उत्पादनको रूपमा व्याख्या गरिएको छ,” होर्भाथ र सहकर्मीहरू भन्छन्। त्यहाँ प्रमाणको अर्को रेखा छ जसले सुझाव दिन्छ कि यो क्षेत्र अझै सक्रिय हुन सक्छ। 2018 मा, NASA ले मार्सकोकहरू निगरानी गर्न भूकम्पीय उपकरण बोकेको मंगल ग्रहको सतहमा इनसाइट नामक रोबोटिक ल्यान्डर राख्यो।

यो अन्तरिक्ष यान Cerberus Fossae mantling इकाईबाट करिब 1,700 किलोमिटर टाढा Elysium Planitia मा अवतरण गर्यो। गत वर्ष, ल्यान्डरले यस क्षेत्रमा उत्पत्ति भएका दुईवटा मार्सकम्प नाप्यो। पृथ्वीमा, यसले ज्वालामुखी गतिविधि सुझाव दिन सक्छ। “इनसाइट द्वारा पत्ता लगाइएको केवल दुई स्थान योग्य Marsquakes Cerberus Fossae क्षेत्रबाट प्राप्त गरिएको थियो, यो क्षेत्र आज चुम्बकीय रूपमा सक्रिय रहने सम्भावनालाई समर्थन गर्दै,” टोली भन्छ।

त्यसको महत्त्वपूर्ण प्रभाव छ। ज्वालामुखी गतिविधिले मंगल ग्रहको माटोमा कुनै पनि जमेको पानी पगाल्न सक्छ। होर्भाथ र सहकर्मीहरू भन्छन्, “जमिनको बरफ र हाइड्रोथर्मल परिसंचरणको पग्लनेले उपसतहमा भर्खरको वा हालको बसोबासयोग्य वातावरणको लागि अनुकूल अवस्था उत्पन्न गर्न सक्छ।” “यी वातावरणहरू पृथ्वीका स्थानहरूसँग मिल्दोजुल्दो हुनेछ जहाँ ज्वालामुखी गतिविधि आइसल्याण्ड जस्ता हिमनदी वातावरणहरूमा हुन्छ, जहाँ केमोट्रोफिक र साइक्रोफिलिक ब्याक्टेरिया फस्टाउँछन्।”

पृथ्वीमा, मिथेन ज्वालामुखी द्वारा तर शैवाल र गाईको पार्टिंग द्वारा पनि उत्पादन गरिन्छ। यो व्यापक रूपमा एक सम्भावित बायोमार्कर को रूप मा सोचिएको छ। मंगल ग्रहलाई ज्वालामुखी रूपमा निष्क्रिय मानिएको बेला खगोलजीवविद्हरूका लागि त्यो रोचक थियो। यदि त्यो परिवर्तन भएको छ भने, मिथेन अचानक धेरै कम रोचक हुन्छ।